ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

2013-02-25 20:05

Η παιδική παχυσαρκία είναι ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα. Βασική αιτία εμφάνισης της είναι το θετικό ισοζύγιο ενέργειας, δηλαδή η προσλαμβανόμενη ενέργεια είναι μεγαλύτερη από αυτή που τα παιδιά  χρειάζονται. Σύμφωνα με έρευνα της Ebbeling και των συνεργατών της οι παράγοντες που οδηγούν στην παιδική παχυσαρκία χωρίζονται στους γενετικούς και σε αυτούς που σχετίζονται με τα πρώτα στάδια της ζωής, σε αυτούς που σχετίζονται με την φυσική δραστηριότητα, σε αυτούς που σχετίζονται με την διατροφή και  αυτούς που σχετίζονται με το οικογενειακό περιβάλλον.

Ο επιπολασμός  της παιδικής παχυσαρκίας φαίνετε να έχει αυξητικές τάσεις  τόσο στην Αμερική, στην Ευρώπη αλλά και παγκοσμίως. Το 10% του συνολικού παιδικού σταθμού φαίνεται να συγκεντρώνει υπερβάλλον λίπος στο σώμα του.  Στην Βραζιλία και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής  η κατάσταση αυτή  έλαβε πιο δραματικές καταστάσεις  στην δεκαετία του  ’90 , με το 0,5%  των μικρών παιδιών να γίνονται υπέρβαρα κάθε χρόνο.

Σε έρευνα που διεξήχθη στην Θεσσαλονίκη  από τον Κρασσά  και τους συνεργάτες του  σε δείγμα 2548 παιδιών ηλικίας 6-17 ετών, το 22% ήταν υπέρβαρα και το 4% άγγιζαν τα όρια της παχυσαρκίας. Υπήρχαν διαφορές ανάμεσα στα 2 φύλα, με τα αγόρια να είναι υπέρβαρα σε ποσοστό 25,9% και παχύσαρκα σε ποσοστό 5% ενώ  για τα κορίτσια τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 19% και 4%. Επίσης σε έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στην Κρήτη από τον  Μαμαλάκη  και  τους συνεργάτες του   από  το 1992 και για κάθε 3 χρόνια μέχρι το 1998 φάνηκε πως το ποσοστό του υπέρβαρου μειώνετε στα κορίτσια με την ηλικία ενώ  το ίδιο δεν συμβαίνει με τα αγόρια.

Οι συνέπειες της παιδικής παχυσαρκίας στην σωματική αλλά και ψυχική υγεία μπορεί να είναι άμεσες αλλά και να εμφανιστούν μετά την ενηλικίωση. Δηλαδή, υπάρχουν προβλήματα που εμφανίζονται κατά την διάρκεια της παιδικής ηλικίας και έχουν σοβαρό αντίκτυπο κατά την ενηλικίωση.

 

 

Άμεσες και μεσοπρόθεσμες :

• Διαταραγμένη εικόνα σώματος
• Ψυχοκοινωνικές διαταραχές
• Ορθοπεδικά προβλήματα
• Μεταβολικές διαταραχές (Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2, ινσουλινοαντίσταση, δυσλιπιδαιμία, μελανίζουσα ακάνθωση)
• Αύξηση αρτηριακής πίεσης.
• Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (Αραιομηνόρροια, Δυσμηνόρροια)
• Σύνδρομο νυκτερινού υπαερισμού (Υπνηλία την ημέρα και δυσκολία αναπνοής στον ύπνο, ροχαλητό).
• Δερματολογικά προβλήματα
• Παθήσεις των χοληφόρων (Κοιλιακός πόνος ή ευαισθησία επιγαστρίου)

Μακροπρόθεσμες

• Παχυσαρκία στην ενήλικη ζωή, Παραμονή των πρώιμων επιπλοκών και των παραγόντων κινδύνου στην ενήλικη ζωή,
• Καρδιαγγειακή νόσος
• Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2
• Ηπατική στεάτωση και χολολιθίαση
• Καρκίνος
• Χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση

 

Έχει αναφερθεί μια σειρά προσεγγίσεων που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας, δίνοντας έμφαση κάθε φορά στην διαιτητική πρόσληψη του παιδιού, στην τροποποίηση της συμπεριφοράς του(αλλά και του κοινωνικού του περιβάλλοντος όπως γονείς, δάσκαλοι και φίλοι) και στην αύξηση της φυσική του δραστηριότητας. 

Όσο αφορά την διατροφή χρειάζεται να είναι ισορροπημένη και υγιεινή, όπως προκύπτει από την Διατροφική Πυραμίδα (ΣΧΗΜΑ 1). Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την αποφυγή ή ακόμα και τον περιορισμό των πλούσιων θερμιδικά τροφίμων (πχ. τηγανιτές πατάτες, γλυκά και αναψυκτικά). Το άτακτο τσιμπολόγημα μεταξύ των γευμάτων πρέπει να αποθαρρύνεται. Γι' αυτό πρέπει να υπάρχει ημερήσιο πρόγραμμα γευμάτων και προγραμματισμένων ενδιαμέσων (snacks). Επίσης πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα επιλογής, αλλά πάντα ανάμεσα σε υγιεινά τρόφιμα, π.χ. δεν είναι σωστή η επιλογή ανάμεσα σε ένα μήλο και ένα μπισκότο. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με υποθερμιδικές δίαιτες. Στόχος μας δεν είναι η απώλεια βάρους, αλλά η διατήρηση του. Έτσι καθώς το παιδί αναπτύσσεται και το βάρος του παραμένει σταθερό σταδιακά ομαλοποιείται.

ΣΧΗΜΑ 1:Διατροφική Πυραμίδα

 

Ένας απλός και αποτελεσματικός τρόπος για να αυξήσουμε τη σωματική δραστηριότητα στα παιδιά είναι η ελάττωση της καθιστικής ζωής. Η παρακολούθηση τηλεόρασης χρειάζεται να μειωθεί αισθητά. Επίσης, πρέπει να ενθαρρύνεται η άσκηση μέσα στις καθημερινές δραστηριότητες(π.χ. να πηγαίνει το παιδί περπατώντας στο σχολείο). Τριάντα λεπτά ημερήσιας άσκησης είναι η συνιστώμενη σωματική δραστηριότητα σε ατομικά ή ομαδικά προγράμματα.

Καθοριστικό ρόλο στην παιδική ηλικία παίζουν οι γονείς, οι οποίοι θα πρέπει να είναι αρωγοί στην προσπάθεια των παιδιών τους. Χρειάζεται πολλή προσπάθεια, χρόνο αλλά και μελέτη για την σωστή εκπαίδευση  τους ώστε να κάνουν σωστές επιλογές για τα γεύματα των παιδιών τους και  να προωθούν  την  αύξηση της φυσικής  δραστηριότητας τους. Οι γονείς αποτελούν πρότυπα για τα παιδιά τους και γι’ αυτό είναι επιτακτικό πολλές φορές να κάνουν αυτοί πρώτοι αλλαγές στον τρόπο ζωής τους.

Η βελτίωση  του τρόπου ζωής αλλά και διατροφικής συμπεριφοράς είναι επιτακτική ανάγκη για την διατήρηση του «επιθυμητού σωματικού βάρους». Μια εναλλακτική τεχνική διαμόρφωσης των διαιτητικών συνηθειών είναι η δίαιτα φωτεινής σηματοδότησης: traffic light ή stop light diet (ΣΧΗΜΑ 2). Συμφώνα με την δίαιτα αυτή, τα τρόφιμα χωρίζονται σε 3 κατηγορίες ανάλογα με το αν η κατανάλωση του επιτρέπεται χωρίς περιορισμό («πράσινα τρόφιμα», χαμηλά σε θερμίδες και υψηλού υπολείμματος), αν η πρόληψη τους θεωρείται σημαντική σε ένα πλαίσιο υγιεινής διατροφής αλλά σε μέτριες ποσότητες («πορτοκαλί τρόφιμα», με υψηλή θρεπτική αξία) ή αν η κατανάλωση τους περιορίζεται σε 4 μερίδες εβδομαδιαίως το πολύ και εκτός σπιτιού («κόκκινα τρόφιμα», υψηλά σε λίπος και θερμίδες).

ΣΧΗΜΑ 2: Δίαιτα φωτεινής σηματοδότησης

 

Η παιδική παχυσαρκία είναι ένα τεράστιο πρόβλημα διεθνώς που πλέον λαμβάνει τη μορφή επιδημίας. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως τα παχύσαρκα παιδιά αποτελούν τους αυριανούς παχύσαρκους ενήλικες. Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτής της σύγχρονης «μάστιγας» και την αναχαίτιση της σύγχρονης  «επιδημίας» είναι αναγκαία η στενή συνεργασία ολόκληρης  της πολιτείας μέσω προγραμμάτων πρόληψης και αντιμετώπισης. Ας αναλογιστεί  λοιπόν ο καθένας από εμάς το μερίδιο ευθύνης του και ας πράξει ανάλογα…

 

 Γράφει η Ειρήνη Ιωαννίδου  Διαιτολόγος-Διατροφολόγος (  ioannidou_diet@hotmail.gr)

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Cole TJ, Bellizzi MC, Flegal KM, Dietz WH. Establishing a standard definition for child overweight and obesity worldwide: international survey. BMJ;320;1240-1243, 2000
2. World Health Organization: The WHO Child Growth Standards https://www.who.int/childgrowth/standards/en/, 2006
3. Krassas GE., Tzotzas T., Tsametis C., Konstantinidis T., Prevalence and trends in overweight and obesity among children and adolescents in Thessaloniki, J Pediatr Endocrinol Metab 14(Suppl 15):1319-1326
4. Must A., Tybor DJ., Physical activity and sedentary behavior: a review of longitudinal studies of weight and adiposity in youth, International Journal of Obesity (Suppl 29):84-96, 2005
5. Flodmark C.E, Marcus C. and Britton M., Intervetions to prevent obesity in children and adolescents: a systematic literature review, International Journal of Obesity (Suppl 30):579-589, 2006
6. Epstein LH., Paluch RD., Cordy CC., Dom J., Decreasing sedentary behaviours in treating pediatric obesity, Arch Pediatr Adolesc Med (Suppl 154):220-226, 2000